Het oudste kind in een gezin verdient vaak meer geld en presteert beter op cognitieve tests dan de jongere broers of zussen, blijkt steeds uit onderzoeken door de jaren heen. Echter, zijn deskundigen het niet eens over welke factoren de grootste invloed hebben op deze trend.

Wetenschappers presenteren in een recent gepubliceerd onderzoek een nieuwe theorie: jongere broers en zussen hebben meer kans om ziek te worden als baby.

Jongere broers en zussen hebben twee tot drie keer meer kans om in het ziekenhuis opgenomen te worden voor ademhalingsaandoeningen dan hun oudere broers en zussen in het eerste levensjaar, blijkt uit een data-analyse van kinderen die tussen 1981 en 2017 in Denemarken werden geboren.

Het verschil is het grootst wanneer het tweede kind in de herfst of winter wordt geboren, de periode waarin aandoeningen aan de luchtwegen vaker voorkomen, en wanneer de leeftijden van de broers en zussen dichter bij elkaar liggen.

Dit verklaart waarom het oudste kind in een gezin vaak beter presteert, zegt N. Meltem Daysal, universitair hoofddocent aan de afdeling Economie van de Universiteit van Kopenhagen en hoofdauteur van het artikel, in een e-mail aan Business Insider.

Baby's met oudere broers en zussen worden vaker blootgesteld aan virussen

"Baby's met oudere broers en zussen worden meer blootgesteld aan virussen door hun oudere broer of zus, die vaak in een kinderopvang zit en virussen mee naar huis neemt", aldus Daysal.

De blootstelling aan ziekten kan op de lange termijn financiële gevolgen hebben, ontdekten de onderzoekers toen ze keken naar de inkomens van mensen die tussen 1981 en 1989 in Denemarken werden geboren.

Onder broers en zussen met een baan, verdienden jongere broers en zussen gemiddeld 2,4 procent minder dan hun oudere broers en zussen op dezelfde leeftijd, vertelt Daysal. "Jongere broers en zussen met een hogere blootstelling aan virussen in de kindertijd, hebben een lager inkomen als volwassene."

Volgens Daysal is het primaire mechanisme hierachter dat ernstige ademhalingsziekten bij zeer jonge baby's kunnen leiden tot een verminderde ontwikkeling van de hersenen, wat de geestelijke gezondheid op latere leeftijd kan beïnvloeden.

Jongere broers en zussen die in gebieden woonden waar meer kinderen ademhalingsproblemen hadden, hadden als jongvolwasssene vaker geestelijke gezondheidszorg nodig, aldus de wetenschapper.

De inkomenskloof tussen jongere en oudere broers en zussen wordt volgens het onderzoek voor de helft verklaard door de ongelijke gezondheidsresultaten in de vroege levensjaren, volgens Daysal.

Andere studies waaruit succes eerstgeborene blijkt

Volgens Dayal bevestigen studies in verschillende landen en contexten dat de oudste kinderen in een gezin academisch en economisch vaak succesvoller zijn dan hun jongere broers en zussen.

Er is bijvoorbeeld een verschil in IQ van gemiddeld drie punten tussen het eerste en het tweede kind, bleek in 2007 uit onderzoek onder Noorse mannen. Dit vertaalde zich in een verschil in jaarloon van grofweg 2 procent.

En het eerstgeboren kind heeft de meeste kans op een salaris van zes cijfers, bleek uit onderzoek van vacaturesite Career Builder onder Amerikaanse volwassenen uit 2011.

"Eerstgeboren kinderen doen het beter op het gebied van onderwijs en inkomen," vertelde Sandra Black in 2018 aan nieuwssite Marketplace. Als hoogleraar economie aan de Columbia University deed Black onderzoek naar dit onderwerp.

"En wat we ook zien is dat er een afnemend patroon is per geboortevolgorde. Dus het tweede kind doet het iets slechter dan het eerste, het derde kind doet het iets slechter dan het tweede."

Inmiddels zijn sommige onderzoeken min of meer weerlegd. De verschillen in IQ en persoonlijkheid tussen broers en zussen zijn bijvoorbeeld extreem klein, bleek uit een onderzoek uit 2015.

Andere redenen die succes eerstgeborene kunnen verklaren

Overigens is de grotere kans op ademhalingsproblemen bij jongere broertjes en zusjes lang niet de enige verklaring die deskundigen hebben aangevoerd voor het verschil in prestaties.

1. Ouders investeren minder in latere kinderen

Ten eerste is het mogelijk dat ouders na hun eerste kind minder investeren in de opvoeding van hun volgende kinderen - en dat dit later negatieve gevolgen kan hebben.

In een Zweeds onderzoek uit 2017 gaven ouders aan minder tijd te besteden aan het bespreken van schoolwerk met hun later geboren kinderen, die tevens meer tijd doorbrachten voor de tv of op de computer.

2. Eerstgeborenen worden slimmer, omdat ze hun broertjes en zusjes helpen

Een andere mogelijke verklaring luidt: eerstgeborenen profiteren van het helpen van hun jongere broertjes en zusjes.

Enig kinderen hebben de neiging om slechter te presteren op cognitieve tests dan eerstgeborenen met jongere broers of zussen, volgens onderzoek dat organisatiepsycholoog Adam Grant aanhaalde in zijn boek 'Hidden Potential'.

Volgens Grant is dit deels te wijten aan het zogenoemde 'tutor-effect'. Dit houdt in dat je als eerstgeborene in een gezin leert door je kleine broertjes en zusjes op te voeden.

Deze voordelen komen rond 12-jarige leeftijd op, wanneer oudere broers en zussen meer te leren hebben en de jongere klaar zijn om te leren, schrijft Grant in zijn boek.

'Verschil in prestaties komt niet door biologische verschillen'

De biologische verschillen tussen broers en zussen kunnen de prestatieverschillen niet verklaren, concludeerden verschillende onderzoekers volgens Grant.

In zijn boek haalt hij een onderzoek aan onder 240.000 Noorse tieners. Daaruit blijkt dat kinderen die een oudere broer of zus hebben verloren, intelligenter zijn dan kinderen die hun oudste broer of zus nog hebben.

Volgens Grant suggereert dit dat eventuele voordelen van de eerstgeborene te wijten zijn aan opvoeding en niet aan de natuur. "We kunnen biologische en prenatale oorzaken uitsluiten", schrijft hij in zijn boek.

LEES OOK: Kind of kat…of allebei: dit zijn de kosten van een extra huisgenoot